Ziekte van Raynaud

Bij de ziekte van Raynaud zijn vingers en/of tenen niet goed doorbloed. Dit komt doordat de spiertjes in de wanden van de bloedvaten plotseling samentrekken. Dit wordt vaatkrampen genoemd. Door deze vaatkrampen vernauwt het bloedvat en raakt de bloedstroom belemmerd. Hierdoor worden de vingers of tenen eerst wit of blauw en kunnen ze koud en verdoofd aanvoelen. Als het bloed na de aanval weer gaat stromen, worden de vingers of tenen paars of rood. Hierbij is vaak sprake van pijn, tinteling en zwelling.

Er zijn twee vormen van de ziekte van Raynaud:

• De primaire vorm. Deze vorm komt het meeste voor. Er is dan geen duidelijke oorzaak voor de ziekte aan te wijzen.
• De secundaire vorm. Hierbij is Raynaud een onderdeel van een ander ziektebeeld, meestal een reumatische aandoening. Dit wordt het fenomeen van Raynaud genoemd.

Sommige mensen hebben maar heel af en toe een lichte aanval van Raynaud. Andere mensen met de ziekte van Raynaud hebben vaker en ernstiger aanvallen. De duur van een aanval varieert van enkele minuten tot enkele uren. De ziekte van Raynaud komt acht keer zo vaak voor bij vrouwen als bij mannen.

Waardoor ontstaat de ziekte van Raynaud

De oorzaak van de ziekte van Raynaud is onbekend. Wel zijn er factoren, die de vaatkrampen beïnvloeden.

• kou;
• emotie;
• roken;
• het gebruik van bètablokkers (medicijnen tegen hartritmestoornissen en hoge bloeddruk) en middelen tegen migraine;
• het gebruik van zwaar gereedschap;
• slagaderverkalking.

Diagnose stellen

De arts of verpleegkundig specialist onderzoekt de patiënt. Daarbij is vooral de beschrijving van de klachten belangrijk:

• wanneer en hoe vaak treden de klachten op;
• onder welke omstandigheden ontstaan de klachten meestal;
• hoe zien de vingers en tenen eruit tijdens een aanval.

Daarnaast wordt er gevraagd of u rookt en welke medicijnen u gebruikt. Vaak is bloedonderzoek nodig om te bepalen of er sprake is van de primaire of de secundaire vorm van Raynaud.

Behandelmogelijkheden

Meestal is een medische behandeling van de ziekte van Raynaud niet nodig. Dan is het in acht nemen van leefregels al voldoende om de klachten onder controle te houden. Deze leefregels zijn:

• Stoppen met roken. Roken vernauwt de bloedvaten;
• Voldoende bewegen. Dit zorgt voor een goede doorbloeding;
• Handen en voeten warm houden;
• Voorkomen dat er wondjes aan de tenen of de vingers ontstaan;
• Als de klachten optreden bij heftige emoties kan ontspanningstherapie helpen.

Als dit niet voldoende helpt, is het mogelijk om medicijnen te gebruiken. Dit betreft dan vaatverwijdende middelen, waardoor de doorbloeding verbetert. Vaak is het gebruik van medicijnen alleen nodig in de herfst- en wintermaanden.

Andere mogelijkheden voor behandeling zijn:

• doorsnijden van de zenuw, die zorgt voor de samentrekking van de bloedvaten, zodat de bloedvaten niet meer verkrampen.
• de zenuw tijdelijk uitschakelen door middel van een injectie.

Beide technieken hebben geen 100% resultaat: de zenuw uitschakelen helpt meestal goed, maar vaak keren de klachten na enige maanden weer terug. Daarom worden deze methoden slechts zeer incidenteel toegepast.

Verloop van de ziekte van Raynaud

Bij de primaire vorm van de ziekte van Raynaud is het vaak mogelijk de aanvallen te beperken door de leefregels in acht te nemen. Bij de secundaire vorm is het verloop afhankelijk van het verloop van het onderliggende ziektebeeld.