Etalagebenen: Perifeer arterieel vaatlijden (PAV)

Wanneer er sprake is van een verminderde doorbloeding van de weefsels in de ledematen spreekt men van perifeer arterieel vaatlijden. De verminderde doorbloeding wordt veroorzaakt door één of meer vernauwde of verstopte slagaderen. De functie van deze slagaderen is het transporteren van  zuurstofrijke bloed naar de weefsels (huid, zenuwen, spieren). Perifeer arterieel vaatlijden komt vooral voor in de vaten naar de benen en minder vaak in de armen. Perifeer arterieel vaatlijden wordt meestal veroorzaakt door slagaderverkalking en behoort tot de categorie hart- en vaatziekten.

Klachten

Bij inspanning van de beenspieren (lopen, rennen, traplopen), neemt de vraag naar zuurstofrijk bloed toe. Door de vernauwde of verstopte slagaderen komt er te weinig bloed, en daardoor te weinig zuurstof bij de spieren. Zo ontstaat een zuurstoftekort in de spieren wat pijn in het been veroorzaakt. In rust verdwijnt de pijn weer. Sommige mensen hebben alleen last na een flink eind lopen, anderen kunnen maar een (zeer) korte afstand lopen. De kenmerkende klacht bij perifeer vaatlijden is pijn die optreedt tijdens het lopen en die snel weer afzakt door even stil te staan. Dit opvallende verschijnsel wordt ook wel ‘etalagebenen’ genoemd of claudicatio intermittens.

Uiteindelijk kan ook in rust al pijn optreden wanneer er minder bloed naar het been stroomt. Vaak zit de pijn in de kuit, maar de pijn kan ook optreden in de bovenbenen of de bilspieren. Dit is afhankelijk van de plaats waar de vernauwing of verstopping zich bevindt.

Diagnose

De arts of verpleegkundig specialist neemt de medische anamnese (vragenlijst) af. Zaken die van belang zijn hierin zijn de periode dat de klachten al bestaan, de afstand die zonder pijn gelopen kan worden en de afstand die maximaal gelopen kan worden. Daarna volgt een lichamelijk onderzoek. Hierbij wordt vooral gelet op de pulsaties (het kloppen) van de beenslagaderen.

Onderzoeken

Om de mate van vernauwing en de exacte locatie ervan vast te stellen zijn enkele onderzoeken noodzakelijk. Allereerst wordt een enkel-arm index gemeten en een looptest gedaan. Soms is ook duplex (echo) onderzoek nodig. Wanneer er voor een vaataandoening behandeling nodig is, kan soms nog een radiologisch onderzoek met contrastmiddel worden gedaan (angiografie, CT-angiografie of MRI-angiografie).

Risico’s

Perifeer vaatlijden is een vorm van atherosclerose, slagaderverkalking. De kans bestaat  dat ook andere slagaderen in het lichaam zijn aangetast. Hierdoor is het risico op een andere hart- of vaatziekte zoals een hartinfarct of beroerte hoger bij mensen met perifeer vaatlijden. Bij verergering van het perifeer vaatlijden kan het gebeuren dat de doorbloeding van een lichaamsdeel in gevaar komt. In dat geval is een dotterbehandeling of bypass-operatie noodzakelijk.

De behandeling

De belangrijkste ‘behandelstap’ is stoppen met roken. Om te zorgen dat de verkalking in de slagaders niet snel erger wordt, is dit heel erg belangrijk. Daarnaast zal er gestart worden met medicatie.

De volgende stap is looptraining. Looptraining is dé remedie tegen etalagebenen. Door intensieve looptraining wordt de conditie en kracht van de benen verbeterd. De pijn kan hierdoor verminderen of zelfs helemaal verdwijnen. Een fysiotherapeut helpt bij het starten met de looptraining. Bij het grootste gedeelte van de patienten met perifeer vaatlijden is consequent gevolgde looptraining succesvol. Als de looptraining niet het gewenste effect heeft kan het in sommige gevallen noodzakelijk zijn om een ingreep te doen. Afhankelijk van de plaats en de lengte van de vernauwing of verstopping kan er gekozen worden voor een bypassoperatie of voor een dotterbehandeling.

Adviezen

Het belangrijkste dat een patiënt kan doen is stoppen met roken. Daarnaast is het van belang voldoende te bewegen, gezond te eten en te zorgen voor een gezond gewicht.

Meer informatie

• Etalagebenen.nl: netwerk om patiënten, fysiotherapeuten, huisartsen en vaatchirurgen in contact te brengen.
• Folder Hartstichting: Etalagebenen? Blijf in beweging!

Patiëntenverenigingen

• Hartstichting
• Harteraad